İnsanla ilgili fiilleri ikiye ayırabiliriz:
Birincisi, insanın kendi irade ve kudretiyle işlediği işler ve ameller.
İkincisi ise, onun irade ve kudreti dışında meydana gelen hâdiseler ve hâller.
Allah, dünya ve ahiret nimetlerinin birtakım sebeplerle meydana gelmesini ezelde takdir etmiş ve şarta bağlamıştır. Allah’tan herhangi bir nimeti istemenin yolu, onun sebeplerini yerine getirmektir. Hâlık-ı Zülcelâl’den meyve istemenin yolu ağaç dikmek olduğu gibi, cennete girmenin yolu da İlâhî emirlere uymak ve yasaklardan kaçınmaktır. Bunların hepsi Allah’ın takdiridir. Bizler, kadere iman eden kimseler olarak, bu İlâhî takdire riayet etmek ve sebeplere teşebbüs etmek durumundayız.
Ağaç dikmeksizin meyve istemek gibi, ibadet etmeksizin ebedî saadet beklemek de takdire karşı gelmektir ve cezası, o nimetten mahrum kalmaktır.
