Hikmet âlimleri beşinci bir his olarak, kuvve-i mutasarrıfa ismiyle bir kuvve tespit etmişlerdir. Bu kuvvede, hem kuvve-i vehmiyye hem de kuvve-i akliyye tasarruf edebilir. Yâni, kuvve-i mutasarrıfa, bu iki kuvvenin de tezgahı mesabesindedir.
Bu kuvveye, aklın lâboratuvarı olması haysiyetiyle kuvve-i mefkure; kuvve-i vehmiyyenin çalışma yeri olması cihetiyle de kuvve-i mütehayyile denir. Yâni, insan bu kuvve vasıtasıyla hissettiği suretlerde tasarrufla birlikte, bunları terkip ve tahlil ederek hakikati olmayan şeyleri de çıkarır. Meselâ, iki başlı ve dört ayaklı insan tasavvur edebilir.
Kuvve-i mutasarrıfa tezgâhında kuvve-i akliyye çalışırsa, bu kuvve, “kuvve-i mefkure” adını alır. Artık, kuvve-i vehmiyye oraya yanaşamaz. Akıl, o tezgâhtan elini çekince, meydan kuvve-i vehmiyyeye kalır.
