Hikmet Dersleri
YANLIŞ KIYAS
İnsanları dalâlete götüren önemli bir yanılma sebebi, Allah Teâlâ’nın zatına ve sıfatlarına dair hakikatleri, mahlûkata kıyas etmektir. Hâlbuki Cenâb-ı Hak, vâcib-ül vücuddur, ezelîdir ve ebedîdir. Bütün sıfatları nihayet derecede kemaldedir. Aczden, ihtiyaçtan, mekân ve zamandan münezzehtir. Elbette O Zât-ı Mukaddes nihayetsiz âciz, zelil ve fani mahlûkatı ile hiçbir cihetle kıyasa girmez.
Malûmdur ki iki şeyin birbiriyle mukayese edilebilmesi için, aralarında müşterek noktalar bulunması lâzımdır. Meselâ, insanın mahiyeti, nebatat ve hayvanatın mahiyetleri ile hiçbir cihetle kıyasa girmez. Farklı mahiyetteki iki mahlûk dahi birbiriyle kıyasa girmezken, vacibin mümkin ile Hâlık’ın mahluk ile mukayese edilmeleri nasıl olur!?.